Bento (vol.1) - zasady tworzenia bento

źródło:alualuna.wordpress.com
Bento z postaciami z anime studia Ghibli - Tonari no Totoro

Mieszkając w Japonii poznałam wiele zwyczajów żywieniowych mieszkańców Kraju Kwitnących Wiśni. Zachwyciło mnie to, jak zdrowa jest tradycyjna kuchnia japońska. Pełno jest w niej ryb i sezonowych warzyw, które często są tylko sparzane, co powoduje, że zachowują wartości odżywcze i uwielbianą przez Japończyków chrupkość. No i oczywiście każda potrawa wygląda jak miniaturowe dzieło sztuki.

Podczas pobytów w Japonii podpytywałam  ludzi o zwyczaje żywieniowe, a oni chętnie odpowiadali, ponieważ jedzenie jest tam jednym z ulubionych tematów rozmów, oraz telewizyjnych programów rozrywkowych.

W dużym uproszczeniu dowiedziałam się, że młodzież coraz bardziej lubi jadać w sieciowych fast foodach (jak wszędzie na świecie), ale wciąż bardzo dużym zainteresowaniem cieszy się kuchnia rodzima. Dodatkowo w wypowiedziach pojawiały się różne prozdrowotne rady, jak ta, że każdego dnia należy spożyć co najmniej 30 różnych składników w co najmniej pięciu kolorach (biały, zielony, żółty, czerwony, brązowy).

Po powrocie do Polski najbardziej brakowało mi bento, dlatego zaczęłam je sobie sama przygotowywać. Bento to, jak dla mnie, kwintesencja japońskiej kuchni. Są to lunchboxy przygotowywane według ściśle określonych reguł. Jest tam bogactwo składników i często też cieszące oko kompozycje.

Bento jedzą wszyscy, bo to taki japoński odpowiednik suchego prowiantu. Chociaż dla Japończyków to tak naprawdę coś więcej. To wyraz miłości i troski o drugą osobę, gdyż niejednokrotnie w przygotowanie bento wkładane jest bardzo dużo serca i zaangażowania. Dlatego też najpiękniejsze są te przygotowywane przez mamy dla swoich pociech. Japonki potrafią z jedzenia wyczarować ulubione postacie z bajek, zwierzątka, czy pejzaże. Nie myślcie sobie, że to wrodzona zdolność mieszkanek Kraju Wulkanów i Ryżu. Te najbardziej dekoracyjne bento są efektem wielu kursów, a wygląd całego pudełka zaplanowany został wcześniej na papierze.

źródło: ssmama.blog4.fc2.com oraz balineko05.exblog.jp
Bento nawiązujące do Bożego Narodzenia

źródło: lesjones.com
Bento inspirowane twórczością Hokusai'a. Żeby stworzyć taki wizualny
majstersztyk, Japonki uczęszczają na szereg kursów

źródło: savagesteff.blogspot.com
Bento z ryżowym Totoro

Lunch boxy kupione w sklepach nie mają tyle fantazji, chociaż i tu zdarzają się niespodzianki. Wreszcie ekiben, to bento, które kupimy na dworcu lub w pociągu. Oczywiście ceny bento są zróżnicowane w zależności od użytych składników.

źródło: blogs.yahoo.co.jp
Ekiben, czyli bento, które kupisz w pociągu lub na dworcu.
Jak widać nawet kupne bento może mile zaskoczyć (ptak na tle Fuji-san).

źródło: seakayak.sailco.com
Witryna Bento-ya, czyli sklepiku z bento

Moim zdaniem bento jest fajną alternatywą dla kanapek. Przede wszystkim jest zdrowe, a kolorowa jadalna kompozycja zachęci do konsumpcji nawet największego niejadka. Co więcej z przygotowywania bento można uczynić zabawę włączając do gotowania, układania lub ozdabiania pozostałych członków rodziny.

Wbrew pozorom przygotowanie bento wcale nie musi być bardzo pracochłonne (jeśli nie porywasz się na odtworzenie słoneczników Van Gogha). Grunt, to poznać zasady komponowania japońskich lunch boxów.

1. Proporcje
   
   
   Japończycy lubią wszystko wkładać w ściśle określone ramy. Tak samo stało się w przypadku komponowania bento. Po pierwsze prawidłowo przygotowany lunch box powinien zawierać zbilansowany posiłek. Musi więc składać się z węglowodanów, protein, warzyw i owoców.
   Japończycy poszli jednak o krok dalej i określili nawet w jakich proporcjach powinny być te składniki. Te proporcje to 4:2:1:1, czyli 4 części węglowodanów, dwie części protein i po jednej części warzyw i owoców. Podział ten wynika z tradycyjnej japońskiej kuchni, w której najważniejszym składnikiem posiłku jest ryż. Pozostałe składniki są jedynie dodatkami, które go dopełniają.
   Osobiście preferuję inne proporcje: 3 (węglowodany):2 (proteiny):2 (warzywa):1 (owoce), lub nawet 3 (węglowodany):2 (proteiny):3 (warzywa) plus do tego cały osobny pojemniczek owoców (^_^)
   
   

   

   Proporcje japońskie

   
   

   

   Proporcje stosowane przeze mnie

   
   
2. Kolory
   
   
   W kuchni japońskiej bardzo ważny jest wygląd potrawy. Powinno być kolorowo, dlatego dodaje się wiele warzyw, a to jak wiadomo jest z korzyścią dla naszego zdrowia (^_^)

   Jeśli chcemy ułożyć z bento jakąś kompozycję poniżej zamieszczam ściągę kolorystyczną:

   
   
   
   

   

   źródło: JOC

   
   
   Czerwienie: pomidory, rzodkiewka, papryka czerwona, jabłka (niektóre gatunki), ciemne winogrona, truskawki, poziomki, maliny, śliwki (niektóre gatunki), nektarynki, umeboshi (marynowana śliwka ume), czerwona cebula itp. (na zdjęciu w sekcji czerwonej jest marchew, gdyż Japończycy zaliczają ją w kuchni do czerwieni)

   Oprócz warzyw i owoców: wędliny, parówki
   
   
   Żółty i pomarańczowy: kukurydza, pataty, żółta papryka, pomarańcze, mandarynki, cytryna, banan, dynia, niektóre gatunki pomidora, takuan (marynowany daikon), kurki, marchewka (według mnie), itp.
   Oprócz warzyw i owoców: sery żółte
   
   
   Zielony: jabłka (niektóre gatunki), sałata, ogórek, dymka, szparagi, edamame (strączki młodej soi), brokuły, szpinak, okra, pachnotka, natka pietruszki i inne zioła, bok choy, groszek zielony,  śliwki (ulena), brukselka, kiwi, gruszki, itp.
   
   
   Biały: ryż, pieczywo białe, daikon (biała rzodkiew), ziemniaki, cebula, sezam, nasiona słonecznika, niektóre gatunki grzybów (np. enoki)
   Oprócz warzyw i owoców: niektóre sery żółte, feta, mozarella
   
   Czarne i brązowe: grzyby, wodorosty (nori, Wakami, hijiki), czarny sezam, jagody itp.
   
   
   Jeśli używasz do jednego bento składników  w tym samym kolorze np. ogórek i brokuły, dla  uzyskania lepszego efektu wizualnego należałoby je rozdzielić składnikiem w innym kolorze lub umieścić w kolorowych pojemniczkach. Japończycy używają też często furikake (posypka do ryżu), szczypiorku, czy posiekanych ziół, aby uatrakcyjnić wygląd potrawy.
   Oczywiście Japończycy bardzo często korzystają z barwników do ryżu.
   
   

   

   źródło: hagoromofoods.co.jp
   Takie barwniki można w Japonii kupić w sklepach typu wszystko po 100¥

   
   
3. Ciasne pakowanie
   
   Wszystkie składniki bento należy ciasno spakować w pudełku. Zapobiegnie to przemieszczaniu się jedzenia podczas transportu. Sugerowana kolejność pakowania składników to:
      * Najpierw spakuj to co było specjalnie formowane, lub zajmuje dużo miejsca
      * Następnie pozostałą przestrzeń wypełnij jedzeniem bardziej "elastycznym"
      * I wreszcie na końcu wypełnij maleńkie luki - jeśli takie zostały - czymś w rodzaju różyczek brokułu, czy pomidorkami cherry.
   

Poza tymi trzema regułami dodam jeszcze kilka uwag końcowych:

- Zwróćcie uwagę na to, że nie każdy rodzaj pożywienia nadaje się do bento – wykluczcie wszystko co może nie przetrwać do momentu spożycia, np. surowe ryby.

- Sezonowość składników i prezentacji. Najlepiej jeśli wybieramy produkty sezonowe. Są one najzdrowsze i najtańsze. Japończycy dodatkowo w swoich kompozycjach nawiązują wizualnie do pory roku lub nadchodzącego święta. Jest to dodatkowy akcent, szczególnie lubiany przez dzieci.

- Aby przygotowanie bento było frajdą, a nie uciążliwym obowiązkiem można w nie zaangażować dzieci. Bardzo ważny jest też tzw. timeline, czyli odpowiednie zaplanowanie czynności w kuchni

- Przygotowanie bento nie opiera się jedynie na porannym gotowaniu potraw. Wiele z nich jest przygotowywanych z wyprzedzeniem i starcza na 2-3 dni. Bardzo często do bento pakowane są też resztki z kolacji.

Pisząc ten post strasznie zgłodniałam. A Wy?

~旦_(^O^ )